Τα «απαγορευμένα» τραγούδια που εγκρίθηκαν κατά λάθος από τη λογοκρισία της δικτατορίας
Μία από τις «μαύρες» σελίδες που θα συναντήσει ο αναγνώστης στην ελληνική ιστορία είναι η περίοδος της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών (1967 – 74).
Ένας θεσμός του καθεστώτος παράλληλα με τις εξορίες, τα βασανιστήρια και την προπαγάνδα, ήταν η λογοκρισία. Λογοκρισία στον Τύπο, στο θέατρο, στον κινηματογράφο, ακόμη και στη μουσική. Οτιδήποτε υπήρχε ενδεχόμενο να υποδηλώνει την παραμικρή υπόνοια ενάντια στην πραξικοπηματική κυβέρνηση απαγορευόταν δια ροπάλου. Όσοι είχαν υποπέσει σε σφάλματα γνώριζαν τις συνεχείς κλήσεις για απολογία στα γραφεία των υπουργών με τον κίνδυνο της προσαγωγής.
Στη δισκογραφία – όπως και στις άλλες κατηγορίες – οι δημιουργοί και οι εταιρείες δοκίμαζαν να λογοκρίνουν μόνοι τα έργα τους, προτού αυτά φτάσουν στο επίσημο «μαχαίρι». Οι προσπάθειές τους ήταν μάταιες καθώς οι λογοκριτές διύλιζαν τους στίχους λέξη προς λέξη και αφαιρούσαν λόγια είτε απαγόρευαν ολόκληρα τραγούδια πολλές φορές χωρίς ιδιαίτερο λόγο.
Οι στιχουργοί, καταπιεσμένοι από τους Συνταγματάρχες, προκειμένου να διαδώσουν τα μηνύματά τους χρησιμοποίησαν στα τραγούδια το αλληγορικό στοιχείο.
Τα τραγούδια που επιτράπηκαν… κατά λάθος από τη Χούντα
«Ο Κουταλιανός»
Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνευτής: Γιάννης Καλατζής (1972)
Αν και ο Παναγής Κουταλιανός υπήρξε αληθινό πρόσωπο, μασίστας που έζησε στα τέλη του 19ου αιώνα, το τραγούδι παρομοίωνε ως «Κουταλιανό» τον ψευδεπίγραφο πρωθυπουργό, πρόεδρο δημοκρατίας και αντιβασιλέα Γεώργιο Παπαδόπουλο.
«Κι αν μασάει σίδερα και κάνει το λιοντάρι {…} τρέμει σαν το ψάρι στην κυρά του μπρος / αχ πώς τη φοβάται ο φτωχός Κουταλιανός», έγραψε με την πένα του ο Λ. Παπαδόπουλος αναφερόμενος στη σχέση του δικτάτορα με τη σύζυγό του.
Η μουσική αποτελούσε μέρος από το μουσικό θέμα της ταινίας «Ευδοκία» (1971). Η σύγχυση με τον υπαρκτό χαρακτήρα θόλωσε τα νερά.
«Αχ Χελιδόνι Μου»
Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνευτής: Γιώργος Νταλάρας (1971)
Τι υπόνοια κρύβει ένα χελιδόνι που αδυνατεί να πετάξει στον ουρανό; Φαινομενικά καμία, θα σκέφτηκε ορθώς σε πρώτη ανάγνωση ο λογοκριτής.
Ο «μαύρος» ουρανός όμως αντιστοιχούσε στην περίοδο της επταετίας, η οποία βρισκόταν ακόμη σε σκληρή φάση. Το «χελιδόνι» ενσάρκωνε την ελευθερία και τον πονεμένο λαό.
«Αχ χελιδόνι μου πώς να πετάξεις / σ’ αυτόν το μαύρο τον ουρανό / αίμα σταλάζει το δειλινό / και πώς να κλάψεις και πώς να κλάψεις / αχ χελιδόνι μου»
«Ο Δραγουμάνος Του Βεζίρη»
Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Ερμηνευτής: Μανώλης Μητσιάς (1970)
Ένα άλλο στιχουργικό τέχνασμα των ημερών εκείνων ήταν η χρήση θεμάτων αγαπημένων προς τους χουντικούς. Η ηρωική επανάσταση του 1821, η οποία έπεσε θύμα καπήλευσης από το καθεστώς, ήταν συχνό θέμα των δημιουργών κατά τη δικτατορία.
Τα τραγούδια έκλειναν με αναφορές στην ελευθερία που έπαιρνε διαστάσεις αντίστασης απέναντι σε κάθε είδους τύραννο. Με τη μέθοδο αυτή «συναντήθηκαν» ο Τζαβέλας, ο Γέρος του Μοριά, ο Πασάς και ο Αχμέτ Αγάς στο τραγούδι «Ο Δραγουμάνος Του Βεζίρη».
«Φάτε και πιείτε Δραγουμάνοι / τώρα που όλα είναι για τα σας
Έτσι ορίζει το φιρμάνι / κι ο πολυχρονεμένος σας Πασάς
Κι όσο για μας σ’ ένα καλύβι / γεια σου Τζαβέλα, γεια σου Γέρο του Μοριά
βράδυ πρωί θα λιώνουμε μολύβι / για την τιμή και για τη λευτεριά.»
Το μολύβι πάντως της επιτροπής αγνόησε τη σημασία του τραγουδιού.
«Η Θεία Μάρω»
Μουσική – Στίχοι – Ερμηνεία: Διονύσης Σαββόπουλος (1969)
Το 1967 ο Διονύσης Σαββόπουλος συλλαμβάνεται από τους ασφαλίτες δίχως να υφίσταται κατηγορία εναντίον του.
Κατά τη δίμηνη παραμονή του στα κρατητήρια ο «Νιόνιος» της ελληνικής δισκογραφίας βασανίσθηκε αγρίως, όμως δεν έπαψε να γράφει μουσική και στίχους. Μεταξύ των συγκρατουμένων του καλλιτέχνη ήταν η κυρία Μάνου, μέλος του ΚΚΕ το οποίο εκείνη την εποχή, στο πλαίσιο απαγόρευσης λειτουργίας κομμάτων, είχε τεθεί παράνομο από τη Χούντα.
Η κ. Μάνου εμψύχωνε καθημερινά τους κρατούμενους. Για ευνόητους πλέον λόγους η «Μάνου» μετετράπη σε «Μάρω» και ξέφυγε τη λογοκρισία:
«Στην υγρή μας την αυλή, στρώνει για να κοιμηθεί / η κυρία Μάρω
Κλαίνε ακόμα κι οι σκληροί, μα έχει απόφαση σωστή / η κυρία Μάρω
Θεία Μάρω, καλέ θεία Μάρω…»
Μετά την πτώση των πραξικοπηματιών οι στίχοι αποκαταστάθηκαν:
«Στην υγρή μας φυλακή, στρώνει για να κοιμηθεί / η κυρία Μάνου
Κλαίνε ακόμα κι οι φρουροί, μα έχει απόφαση σωστή / η κυρία Μάνου
Θεία Μάνου, καλέ θεία Μάνου…»
Πηγή:Hit-Channel Dimitris Tzouvaras
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου